Eenzaamheid, de stille moordenaar: 871.000 sterfgevallen per jaar (WHO)

Het is ongetwijfeld een van de grote paradoxen van onze tijd: in dit tijdperk van hyperconnectiviteit, waarin elk moment online kan worden gedeeld, is eenzaamheid toch een van de grootste kwalen van onze tijd.

Eenzaamheid is geen tijdelijke gemoedstoestand, maar een belangrijk volksgezondheidsprobleem, waarvan de ernst onlangs is bevestigd door een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): wereldwijd zouden jaarlijks meer dan 871.000 sterfgevallen verband houden met eenzaamheid en sociaal isolement. Dat betekent bijna 100 doden per uur.

Een stille plaag met zeer reële gevolgen

Eenzaamheid is niet alleen een vaag gevoel van onbehagen: het is een even ernstige risicofactor voor de gezondheid als obesitas of roken. Recente studies tonen aan dat eenzaamheid het risico op een beroerte, hartziekten, diabetes, cognitieve achteruitgang, maar ook op depressie, angst en zelfmoordgedachten aanzienlijk verhoogt. De WHO gaat zelfs zo ver dat ze de impact ervan op de levensverwachting vergelijkt met die van 15 sigaretten per dag.

Niemand is immuun

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, treft eenzaamheid niet alleen ouderen. Jongeren, en met name tienermeisjes, zijn bijzonder kwetsbaar: bijna een kwart van hen zegt zich geïsoleerd te voelen en 17 tot 21% van de 13- tot 29-jarigen zegt last te hebben van eenzaamheid, met een piek in de adolescentie. Mensen met een handicap, vluchtelingen, migranten en leden van de LGBTQ+-gemeenschap zijn ook kwetsbaarder.

De geografische ongelijkheden zijn flagrant: in lage-inkomenslanden voelt 24% van de bevolking zich eenzaam, tegenover 11% in rijke landen. Economische en sociale moeilijkheden versterken het isolement: een slechte gezondheid, beperkte mobiliteit en ontoereikend overheidsbeleid zijn de belangrijkste boosdoeners.

Hyperconnectiviteit: remedie of vergif?

Het WHO-rapport wijst op een opvallende paradox: hoewel sociale netwerken beloven mensen dichter bij elkaar te brengen, kunnen ze ook het gevoel van isolatie versterken, vooral bij jongeren. Overmatige blootstelling aan schermen of negatieve virtuele interacties kunnen de geestelijke gezondheid aantasten. Toch kunnen deze technologieën, mits goed gebruikt, ook een hefboom zijn om sociale banden te versterken.

Sociale banden, een echt 'vaccin' voor de gezondheid

Maar wat kunnen we dan doen om eenzaamheid en isolatie tegen te gaan? Goede sociale relaties vormen een krachtige beschermende factor gedurende het hele leven: ze verbeteren de geestelijke gezondheid en bevorderen een lang leven. Omgekeerd verzwakt het ontbreken van sociale banden het lichaam en de psyche, waardoor iedereen vatbaarder wordt voor ziekten en psychische problemen.

Concrete oplossingen op alle niveaus

Gezien deze vaststelling roept de WHO op tot collectieve actie. Regeringen worden opgeroepen om eenzaamheid tot een politieke prioriteit te maken, de sociale infrastructuur te versterken en onderzoek naar preventiestrategieën te ondersteunen. Sommige landen, zoals Zweden, experimenteren al met ambitieuze actieplannen om het isolement van de meest kwetsbaren te doorbreken.

Iedereen kan op zijn eigen bescheiden niveau een bijdrage leveren en de uitdaging aangaan: contact opnemen met een naaste, zich aansluiten bij een vereniging, durven praten over eenzaamheid met een professional of gewoon meer aandacht besteden aan de kwaliteit van de dagelijkse omgang met anderen. Want eenzaamheid is dodelijk, maar sociale contacten redden levens.

(DC with LM - Sources : OMS, Euronews, Psycholgies, RTBF, BBC - Picture : Unsplash)

Het volledige rapport vindt u hier: https://www.who.int/groups/commission-on-social-connection/report