De dag dat Vladimir Poetin president ... ad interim werd

Op 31 december 1999 treedt de Russische president Boris Jeltsin af. En het is zijn premier, een voormalig KGB-lid, die de fakkel overneemt, tijdelijk. Een zekere Vladimir Poetin. Dit is het verhaal...

Tussen 1990 en 1991 is de Sovjet-Unie (USSR) in verval. In 1990 heet de Russische president Boris Jeltsin. Tegenover hem staat de president van de USSR: Michail Gorbatsjov. Een coup om Gorbatsjov omver te werpen mislukt in augustus 1991, met Boris Jeltsin als voornaamste redder. Dankzij zijn charisma zal hij de vader van de perestrojka overschaduwen en de onbetwiste leider van zijn land worden. Dit is het begin van het Jeltsin-tijdperk, gesteund door het Westen, met een Rusland zonder zijn satellietlanden van de voormalige USSR. Het hele staatsapparaat wordt in hoog tempo hervormd om van Rusland een democratie te maken en landen als Litouwen, Letland, Estland, Oekraïne, Georgië, Oezbekistan en vele anderen zonder Moskou hun eigen weg te laten gaan.

Slecht begonnen

Helaas gaat alles te snel. De Russische samenleving is niet klaar om in zo'n tempo over te stappen naar een markteconomie. Het systeem stort in en de beloofde rijkdom komt uiteindelijk alleen een paar bevoorrechten ten goede. De situatie is rampzalig voor veel burgers. Jeltsin probeert het volk gerust te stellen door hen om geduld te vragen en begint de eerste oorlog in Tsjetsjenië om te bewijzen dat Rusland nog steeds een machtig land is. In 1995 wint de communistische partij de parlementsverkiezingen. Een bewijs van wantrouwen van het volk. De staat is zelfs niet meer in staat om de pensioenen te betalen. De prognose voor de presidentsverkiezingen van 1996 is zeer slecht voor president Jeltsin. Vooral omdat zijn gezondheidstoestand wankel is. Hij heeft al verschillende hartaanvallen gehad. Alles wijst erop dat hij in 1996 zal verliezen.

Keerpunt

En toch wint Boris Jeltsin nip op het laatste moment de presidentsverkiezingen van 1996, met de financiële en politieke steun van westerse leiders die doodsbang zijn voor het idee dat het communisme de macht in Rusland zou heroveren. Hij zal ook kunnen rekenen op een pool van uitstekende adviseurs en een financiële truc met de hulp van oligarchen, voornamelijk bankiers, om de hervormingen te financieren en de portefeuille van de Russen gerust te stellen. Hij zal ook een vredesakkoord met Tsjetsjenië ondertekenen om de soldaten naar huis te brengen. Zijn herverkiezing zal vooral de welvaart brengen voor zijn mecenassen en het westen geruststellen. Om hem te ondersteunen, zal er vanaf 1997 een voormalig KGB-lid in zijn team zitten die zijn strepen heeft verdiend in het stadhuis van Sint-Petersburg: Vladimir Poetin. Voor hem komt alles in 1999 in een stroomversnelling.

Ontslag om gezondheidsredenen

Poetin profiteert van de financiële crisis van 1998 en van de diensten bewezen aan Jeltsin om de hiërarchie in Moskou op te klimmen. Hij zal uiteindelijk voorziter van de regering worden in augustus 1999, namelijk als premier. De timing is perfect. Boris Jeltsin begint moeite te krijgen om de teugels van de macht vast te houden, zijn gezondheid wordt steeds zwakker terwijl de onrust toeneemt. Vooral omdat Rusland te maken krijgt met aanslagen die het land ertoe aanzetten de oorlog in Tsjetsjenië opnieuw aan te wakkeren. Zijn naasten en adviseurs dringen aan op zijn ontslag om gezondheidsredenen. Dit gebeurt op 31 december 1999.

Bovenaan voor de eeuwigheid

Zoals de Russische grondwet voorschrijft, is het de tweede staatsman die het interim-presidentschap overneemt tot de verkiezingen. Deze man heet Vladimir Poetin. Hij neemt het interim-presidentschap over, terwijl hij zorgvuldig de decreten ondertekent die Boris Jeltsin beschermen. Daarna wint hij de verkiezingen van maart 2000 met 52,94% van de stemmen. Sindsdien, ondanks de episode van zijn luitenant Dmitri Medvedev om constitutionele redenen (verbod op meer dan 2 presidentiële termijnen), is hij altijd aan de macht gebleven om de touwtjes van Rusland in handen te houden. Vooral omdat hij de grondwet naar believen wijzigt om de duurzaamheid van de macht tot 2036 en een absolute immuniteit te verzekeren.

(HL with Olivier Duquesne - Source: Wikipedia, "1996, hold-up à Moscou" film van Madeleine Leroyer - Arte & divers - Picture: © picture alliance / Westend61 | Tanja Zizala)